Tải file PDF Tác giả
Đơn vị công tác
1 Khoa Kỹ Thuật Công Nghệ Môi Trường, Trường Đại học An Giang - Đại học Quốc gia TPHCM; ptkhanhagu@gmail.com
2 Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế tuần hoàn - Đại học Quốc gia TPHCM; nh.quan@iced.org.vn
3 Trung tâm Quản lý nước và Biến đổi khí hậu, Viện Môi trường và Tài nguyên - Đại học Quốc gia TPHCM; nh.quan@iced.org.vn
4 Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam; toan_siwrr@yahoo.com
*Tác giả liên hệ: ptkhanhagu@gmail.com; Tel.: +84–918440275
Tóm tắt
Các phát triển ở thượng lưu sông Mê Công đang làm thay đổi dòng chảy, từ 2012 đến nay xuất hiện lũ nhỏ và mặn làm gia tăng các quan ngại về an ninh nguồn nước. Bài báo đánh giá các thay đổi dòng chảy trái qui luật trên sông Mê Công cả mùa lũ và mùa kiệt. Kết quả cho thấy, trước 2010 khi mà tác động thủy điện chưa đáng kể, dòng chảy năm lũ lớn 2000, tại Chiang Saen cao nhất 3.192 m3/s trong khi ở Kratie là 18.031 m3/s. Ở năm kiệt nước như 1998 là 2.560 m3/s tại Chiang Saen và 8.612 m3/s ở Kratie. Ở thượng nguồn hạn xuất hiện từ tháng 3, trong khi hạ nguồn vào tháng 4. Mùa lũ, lưu lượng tháng lớn nhất ở các trạm thượng nguồn thường xuất hiện sớm hơn các trạm hạ nguồn một tháng. Đỉnh lũ xuất hiện vào tháng 9 ở thượng nguồn trong khi ở hạ nguồn vào tháng 10. Sau 2010, do ảnh hưởng của thủy điện, mực nước trên dòng chính đã thay đổi đáng kể, dòng chảy kiệt bình quân tăng, tháng kiệt ở hạ lưu dịch sớm một tháng trùng với thời gian kiệt ở thượng lưu, đặc biệt lũ lớn chưa trở lại ở trạm đầu nguồn và cuối nguồn số năm lũ vượt mức báo động giảm. Bái báo cũng đưa ra các giải pháp để đảm bảo an ninh nguồn nước trên đồng bằng.
Từ khóa
Trích dẫn bài báo
Tài liệu tham khảo
1. Schmeier, S.; Hartog, J.; Kortlandt, J.; Meijer, K.; Meurs, E.; Sasse, R.; ter Horst, R. Water scarcity and conflict: Not such a straightforward link. ECDPM Great Insights magazine 2019, 8(4).
https://ecdpm.org/great-insights/complex-link-climate-change-conflict/water-scarcity-conflict/.
2. Okello, C.; Tomasello, B.; Greggio, N.; Wambiji, N.; Antonellini, M. Impact of Population Growth and Climate Change on the Freshwater Resources of Lamu Island, Kenya. Water 2015, 7(3), 1264–1290. https://doi.org/10.3390/w7031264.
3. Jury, W.; Vaux, H. The role of science in solving the world’s emerging water problems. Proceedings of the National Academy of Sciences 2005, 102(44), 15715–15720. https://doi.org/10.1073/pnas.0506467102.
4. Ngoc, T.T.H.; Khanh, P.T. Transboundary Issues of Water Governance in Mekong River Basin. Int. J. Adv. Sci. Technol. 2020, 29(8s), 4290–4305.
5. WWF. Challenges of Hydropower and infrastructure. 2020. http://greatermekong.panda.org/challenges_in_the_greater_mekong/infrastructure
_development_in_the_greater_mekong/.
6. ICEM. Strategic Environmental Impact Assessment for Hydropower on the Mekong Mainstream. Final Report, prepared for the Mekong River Commission, Hanoi. 2010. http://www.mrcmekong.org/ish/SEA/SEA-Main-Final-Report.pdf.
7. MRC. IWRM–based Basin Development Strategy for the Lower Mekong Basin. Fourth draft. Mekong River Commission, 2010.
8. CGIAR Challenge Program on Water and Food. “CPWF Mekong”. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2018.
9. Toản, T.Q.; Thắng, T.Đ.; Thuần, P.K. Phân tích các ảnh hưởng của các hồ đập thượng lưu đến thay đổi thủy văn dòng chảy mùa khô về châu thổ Sông Mekong. Tạp chí Khoa học và công nghệ thủy lợi và Môi trường 2016, 52, 37–43.
10. CDRI. Cambodia’s Development Policy Research Institute. Framing research on water resources management and governance in Cambodia: a literature review. Working paper 37, 2008. http://www.cdri.org.kh/webdata/download/wp/wp37e.pdf. Accessed on 06/12/2010.
11. MRC. Overview of the Hydrology of the Mekong Basin. MRC, Vientiane, Laos, 2005.
12. Le, T.A. Water balance for agriculture production in the dry seasons of the Mekong River Delta in Vietnam. VN J. Sci. Technol. Eng. 2020, 62(3), 56–61. Doi:10.31276/VJSTE.62(3).56-61.
13. FAO. Mekong river basin. 2011. http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/mekong/mekong-CP_eng.pdf
14. Trung, T. Nguy cơ mất diện tích rừng ở tiểu vùng sông Mekong. 2013. https://vnexpress.net/nguy-co-mat-dien-tich-rung-o-tieu-vung-song-mekong-2743395.html.
15. Anh, H. Mực nước sông Mekong thấp nhất 6 thập kỷ và mối lo từ đập thủy điện Trung Quốc. 2022. https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/muc-nuoc-song-mekong-thap-nhat-6-thap-ky-va-moi-lo-tu-dap-thuy-dien-trung-quoc-post922892.vov.
16. WWF. Biến đổi khí hậu lưu vực sông Mekong. 2009. http://awsassets.panda.org/downloads/climate_change_document.pdf.
17. Thắng, H. Hiệu ứng dòng nước đói bào mòn đời sống người dân lưu vực sông Mekong. 2021. https://thesaigontimes.vn/hieu-ung-dong-nuoc-doi-bao-mon-doi-song-nguoi-dan-luu-vuc-song-mekong/.
18. Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN&MT). Study on the Impacts of Mainstream Hydropower on the Mekong River, 2015. https://mekongeye.com/wp-content/uploads/sites/2/2016/04/MDS-Final-Project-Report-Eng.pdf.
19. Quang, N.M. ĐBSCL trước nguy cơ mất an ninh nguồn nước: Nguyên nhân và thách thức. Tạp Chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam 2020. https://vjst.vn/vn/tin-tuc/2723/dbscl-truoc-nguy-co-mat-an-ninh-nguon-nuoc--nhung-nguyen-nhan-va-thach-thuc.aspx.
20. Uyên, N. Chất lượng nước lưu vực sông Mê Công đang có dấu hiệu ô nhiễm. 2021. https://cand.com.vn/binh-luan-quoc-te/chat-luong-nuoc-luu-vuc-song-me-cong-dang-co-dau-hieu-o-nhiem-i637792/.
21. Trí, Đ.Q.; Huệ, L.T. Mô hình hóa dự báo dòng chảy lưu vực sông Mê Công, Việt Nam. Hội nghị khoa học – Khí tượng thủy văn và hải dương học, Khoa khí tượng thủy văn phát triển và hội nhập, 2016.
22. Tuan, L.A.; Hoanh, C.T.; Miller, F.; Sinh, B.T. Floods and Salinity Management in the Mekong Delta, Vietnam, The Sustainable Mekong Research Network (Sumernet)’s publication, Stockholm, Sweden, 2008.
23. ADB and SEI. Strategic environmental framework: Integrating development and environment in the transport and water resources sectors, 2002.
24. Eslami, S.; Hoekstra, P.; Kernkamp, H.W.J. Trung, N.N.; Duc, D.D.; Quang, T.T.; Februarianto, M.; Dam Van A.; Van der Gets, M. Flow division dynamics in the Mekong Delta: application of a 1D–2D coupled model. Water 2019, 11(4), 1–25.