Tác giả

Vũ Thị Minh Nguyệt 1* , Đoàn Thế Anh 2

Đơn vị công tác

1  Viện Địa chất, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; vtmnguyet@igsvn.vast.vn

2  Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường; theanhdoan79@gmail.com

*Tác giả liên hệ: vtmnguyet@igsvn.vast.vn; Tel.: +84–904411938

Tóm tắt

Dòng chảy mặt trên các vùng núi cao thường có sườn dốc, vận tốc dòng chảy lớn, chảy rối với nhiều cuội-tảng lăn do vậy rất khó thậm chí không áp dụng được các phương pháp đo lưu lượng thông thường. Phương pháp muối hòa tan dựa trên nguyên lý bảo toàn trọng lượng của chất chỉ thị được sử dụng hữu hiệu trong xác định lưu lượng dòng chảy tại nhiều vùng núi cao trên thế giới. Phương pháp muối hòa tan đã được áp dụng thành công xác định lưu lượng dòng chảy tại khu vực vùng núi Phong Thổ (Lai Châu), Mèo Vạc (Hà Giang) và Hà Quảng (Cao Bằng). Chất chỉ thị muối với trọng lượng đã biết được thả xuống dòng chảy tại một điểm và đo đạc giá trị độ dẫn điện của nước (EC) tại một điểm khác dưới hạ nguồn. Lưu lượng (Q) của 17 dòng chảy đã được xác định trên cơ sở đường cong biến thiên EC theo thời gian và hệ số tương quan giữa hàm lượng muối hòa tan và EC. Các kết quả áp dụng tại 3 khu vực miền Bắc Việt Nam cho thấy đây là phương pháp xác định lưu lượng ưu việt, phù hợp với điều kiện tự nhiên của vùng núi cao, dễ triển khai và không đòi hỏi các thiết bị chuyên dụng, do đó cần được áp dụng rộng rãi hơn ở Việt Nam.

Từ khóa

Muối hòa tan; Xác định lưu lượng; Vùng núi cao Việt Nam.

Trích dẫn bài báo

Nguyệt, V.T.M.; Anh, Đ.T. Ứng dụng phương pháp muối hòa tan xác định lưu lượng dòng chảy trên các vùng núi cao miền Bắc Việt Nam. Tạp chí Khí tượng Thuỷ văn 2023, 755, 25-34.

Tài liệu tham khảo

1.  Herschy, R.W. Streamflow measurement. Second Eds, London: E and F N Spon, 1995, pp. 524.

2. Gunston, H. Field hydrology in tropical countries - A Practical introduction. Intermediate Technology Publications, 1998, pp. 108.

3. Gravelle, R. 3.3. 5. Discharge Estimation: Techniques and Equipment. Geomorphological Techniques, British Society for Geomorphology, 2015.

4.  Bjerve, L.; Grøterud, O. Discharge Measurements by a New-Formed Relative Salt-Dilution Method in Small Turbulent Streams. Hydrol. Res. 1980, 11(3-4), 121–132.

5.  Hudson, R.; Frase, J. Introduction to Salt Dilution Gauging for Streamflow Measurement Part IV: the Mass Balance (or Dry Injection) Method. Streamline Watershed Management Bulletin 2005, 9(1), 6–12.

6.  Gees, A. Flow measurement under difficult measuring conditions: field experience with the salt dilution method. Hydrology in Mountainous Regions. I – Hydrological Measurements the Water Cycle. Proceedings of two Lausanne Symposia. IAHS Pub. 1990, 193, 255–262.

7.  Sappa, G.I.U.S.E.P.P.E.; Ferranti, F.L.A.V.I.A.; Pecchia, G. Validation of salt dilution method for discharge measurements in the upper valley of aniene river (central italy). Proceeding of the 13th International Conference on Environment, Ecosystem, 2015, pp. 42–48.

8.  Benischke, R.; Harum, T. Determination of discharge rates in turbulent streams by salt tracer dilution applying a microcomputer system. Comparison with current meter measurements. Hydrology in Mountainous Regions. I – Hydrological Measurements the Water Cycle. Proceedings of two Lausanne Symposia. IAHS Pub. 1990, 193, 215–221.

9.  Bộ Tài nguyên và Môi trường. QCVN 47:2022/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quan trắc thủy văn, 2022.

10. Anh, T.N.; Dũng, L.Đ.; Minh, L.T.; Quang, T.V.; Thái, H. Đánh giá khả năng ứng dụng công nghệ Radar quan trắc lưu lượng nước tự động tại một số các trạm thủy văn hạng I khu vực Tây Bắc và Việt Bắc. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 729, 91–101.

11. Khá, Đ.Đ.; Anh, T.N.; Như, N.Y.; Nga, P.T.T.; Nhung, Đ.T.H.; Minh, N.H. Giới thiệu một số phương pháp tính toán lưu lượng dòng chảy cho lưu vực thiếu hoặc không có số liệu quan trắc mặt đất. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2022, 740(1), 62–76.

12. Nguyet, V.T.M.; Goldscheider, N. Tracer tests, hydrochemical and microbiological investigations as a basis for groundwater protection in a remote tropical mountainous karst area. VN Hydrogeolo. J. 2006, 14, 1147–1159.

13. Thủy, D.T.T. Đo lưu lượng mạch nước dưới đất hoặc các dòng suối bằng phương pháp dung dịch hóa học. áp dụng số mạch nước xuất lộ tại thị xã Tam Điệp – Ninh Bình. Tuyển tập báo cáo Hội nghị Khoa học lần thứ 17. Trường Đai học Mỏ-Địa chất, Hà Nội 20/10/2006. Hà Nội, 2006, 201–204.

14. Lân, V.Q. Báo cáo Lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản tỷ lệ 1: 50.000 nhóm tờ Hà Quảng.Liên đoàn Bản đồ Địa chất miền Bắc. Hà Nội, 2011.

15. Day, T.J. On the precision of salt dilution gauging. J. Hydrol. 1976, 31, 293–306.

16. Hongve, D. A revised procedure for discharge measurement by means of the salt dilution method. Hydrol. Processes. 1988, 1, 267–270.

17. Plew, D.R.; Hoyle. Dilution gauging measurements of discharge in vegetated stream channels. J. Hydrol. 2017, 56(1), 31–46.