Tác giả

Nguyễn Huy Anh 1* , Trần Văn Trọng 1 , Trần Văn Sơn 1

Đơn vị công tác

1 Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh; anhnh@hcmunre.edu.vn; tvson@hcmunre.edu.vn; tvtrong@hcmunre.edu.vn
*Tác giả liên hệ: anhnh@hcmunre.edu.vn; Tel.: +84–905201473

Tóm tắt

Hiện nay, tư liệu ảnh viễn thám đã được sử dụng rộng rãi trong giám sát, đánh giá mức độ hạn hán, đây là phương pháp nghiên cứu hiện đại và mang lại hiệu quả cao, thời gian đưa ra kết quả nhanh. Nghiên cứu này giới thiệu kết quả sử dụng tư liệu ảnh vệ tinh Landsat 8 đánh giá mức độ khô hạn ở thị xã Buôn Hồ thông qua chỉ số khô hạn nhiệt độ - thực vật (TVDI). Dữ liệu ảnh Landsat 8 sử dụng trong bài báo này được chụp vào tháng 3 (đặc trưng cho mùa khô) các năm 2018, 2019 và 2020. Theo đó, kết quả bài báo đã chỉ ra trong thời gian từ năm 2018-2020 phần lớn diện tích của thị xã Buôn Hồ có mức độ khô hạn từ trung bình (TVDI từ 0,4-0,6) đến khô hạn nặng và rất nặng (TVDI > 0,6). Diện tích các khu vực có mức độ khô hạn nặng và rất nặng có xu thế tăng so với những năm trước đó, năm 2018 diện tích có mức độ khô hạn nặng và rất nặng chỉ chiếm 4,48%, năm 2019 chiếm10,97% và đến năm 2020 tỷ lệ diện tích, vùng có mức độ khô hạn nặng đến rất nặng chiếm 28,27% tổng diện tích tự nhiên.

Từ khóa

Hạn hán; Chỉ số khô hạn nhiệt độ - thực vật; Chỉ số khác biệt thực vật; Nhiệt độ bề mặt; Thị xã Buôn Hồ; Ảnh Landsat 8.

Trích dẫn bài báo

Anh, N.H.; Trọng, T.V.; Sơn, T.V. Ứng dụng ảnh vệ tinh Landsat 8 đánh giá mức độ khô hạn tại thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk. Tạp chí Khí tượng Thuỷ văn 2023, 755(1), 95-106.

Tài liệu tham khảo

1. Học, Đ.X. và cs. Hạn hán và những giải pháp giảm thiệt hại. NXB. Nông nghiệp, Hà Nội, 2022, tr. 188.

2. Hùng, T.L.; Hoài, Đ.K. Ứng dụng viễn thám đánh giá nguy cơ hạn hán khu vực huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận. Tạp chí Khoa học Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh 2008, 5, 128–139.

3. Hùng, T. Sử dụng tư liệu MODIS theo dõi độ ẩm đất/thực vật bề mặt thử nghiệm với chỉ số mức khô hạn nhiệt độ - thực vật(TVDI). Tạp chí Viễn thám và Địa tin học 2007, 2, 28–35.

4. Anh, N.H. và cs. Ứng dụng ảnh viễn thám khảo sát nhiệt độ bề mặt TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2016 – 2020. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 729, 29–39.

5. Hội Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ. Trực tuyến: http://earthexplorer.usgs.gov.

6. Varghese, D.; Radulovi´, M.; Stojkovi´, S.; Crnojevi´, V.  Reviewing the Potential of Sentinel–2 in Assessing the Drought. Remote Sens. 2021, 13, 3355.

7. Zhou, X.J.; Wang, P.X.; Kevin, T.S.; Darren, G.; Zhang, S.Y.; Li, S.Y.; Wang, L. Drought Monitoring Using the Sentinel 3 Based Multiyear Vegetation Temperature Condition Index in the Guanzhong Plain, China. IEEE J. Sel. Top. Appl. Earth Obs. Remote Sens. 2020, 13, 129–142.

8. Amalo, L.F.; Ma’rufah, U.; Permatasari, P.A.; Monitoring 2015 drought in West Java using Normalized Difference Water Index (NDWI). IOP Conf. Ser. Earth Environ. Sci. 2018, 149, 012007.

9. Mhawej, M.; Abou, N.S. Regional Landsat–Based Drought Monitoring from 1982 to 2014 Faour Ghaleb. Open access Clim. 2015, 3, 563–577. doi:10.3390/cli3030563.

10. Schmugge, T.; Hook, S.J.; Coll, C. Recovering surface temperature and emissivity from thermal infrared multispectral data. Remote Sens. Environ. 2018, 65, 121–131.

11. Dash, P.; Gottsche, F.M.; Olesen, F.S.; Fischer, H. Land surface temperature and emissivity estimation from passive sensor data: Theory and practice-current trends. Int. J. Remote Sens. 2022, 23(13), 2563–2594.

12. Trinh, B.T.K.; Phi, N.Q.; Cường, N.M. Ứng dụng GIS và ảnh viễn thám trong giám sát và cảnh báo hạn hán. Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019, Đại học Thủy Lợi,  2019, ISBN: 978-604-82-2981-8.

13. Lingkui, M.; Jiyuan, L.; Zidan, Ch.; Wenjun, X.; Deqing, Ch.; Hongwei, D. The calculation of TVDI based on the composite time of pixel and drought analysis. Inte. Archives Photogrammetry Remote Sens. Spatial Inf.  2016, 38, Part II.

14. Quyền, N.H.; Khảm, D.V.; Tâm, T.T. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám giám sát hạn hán tại khu vực Tây Nguyên. Hội nghị khoa học Quốc gia về Khí tượng thủy văn, môi trường và BĐKH, Viện Khoa học KTTV&BĐKH, 2014, 267–272.

15. Khảm, D.V.; Quyền, N.H.; Tâm, T.T.; Dũng, L.T. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám đánh giá mức độ khắc nghiệt hạn hán ở các tỉnh Duyên hải miền Trung. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2014, 638, 26–32.

16. Thục, T. Xây dựng bản đồ hạn hán và mức độ thiếu nước sinh hoạt ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Báo cáo tổng kết đề án cấp Bộ, 2008.

17. Thắng, N.V; Khiêm, M.V; Mậu, N.Đ; Trí, T.Đ. Nghiên cứu xác định chỉ tiêu hạn hán cho vùng Nam trung bộ. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2014, 3, 49–55.

18. Khánh, Đ.Q.; Khảm, D.V.; Yến, D.H. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS xây dựng bản đồ hạn nông nghiệp tỉnh Ninh Thuận. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2022, 736, 12–24.

19. Hương, H.T.T.; Minh, V.Q.; Tuấn, L.A. Ứng dụng ảnh viễn thám MODIS trong phân vùng canh tác lúa có ảnh hưởng của điều kiện khô hạn và ngập lũ khu vực đồng bằng Sông Cửu Long. Tạp chí học Trường Đai học Cần Thơ 2016, 45, 52–65.

20. Thành, N.N.; Thái, T.H.; Dũng, B.Q. Nghiên cứu xây dựng bản đồ phân vùng hạn hán lưu vực sông Ba trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2019, 704, 1–8.

21. Hòa, P.T.T.; Quang, V.N. Nghiên cứu tình trạng hạn nông nghiệp dựa trên chỉ số hạn từ ảnh viễn thám Landsat 8 trên nền tảng Google Earth Engine. Hội nghị toàn quốc Khoa học trái đất và Tài nguyên với phát triển bền vững 2020, 41–50.

22. UBND thị xã Buôn Hồ. Báo cáo thuyết minh kế hoạch sử dụng đất năm 2022.

23. UBND thị xã Buôn Hồ. Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2022. 

24. Vân, T.T. Lan; H.T., Trung, L.V. Nghiên cứu xác định nhiệt độ bề mặt đô thị bằng phương pháp viễn thám nhiệt. Tạp chí Phát triển Khoa học và Công nghệ, chuyên san Kỹ thuật - Công nghệ, Đại học Quốc gia TPHCM 2009, 12(4), 107–120.

25. Sandholt, I.; Rasmussen, K.; Anderson, J.A. Simple interpretation of the surface temperature/vegetation index space for assessment of the surface moisture status. Remote Sens. Environ. 2002, 79, 213–224.

26. Hùng, T.L.; Hoài, Đ.K. Ứng dụng viễn thám đánh giá nguy cơ hạn hán khu vực huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận. Tạp chí Khoa học Đại học Sư phạm Thành phố oôồHoôồ Chií MinhHồ Chí Minh 2015, 5(70), 128–139.

27. Ánh, Đ.T.N.; Phi, N.Q.; Sơn, N.H. Nghiên cứu phương pháp cảnh báo hạn nông nghiệp vùng hạ lưu sông Cả. Tạp chí Khoa học Tài nguyên và Môi trường 2017, 56(3), 24–33.

28. Thục, T.; Khảm, D.V. Công nghệ viễn thám (RS) và hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong khí tượng thủy văn. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật 2012, 68–85 và 116– 117.