Tác giả

Nguyễn Đình An 1,2 , Đỗ Ngọc Hoàn 1,2 , Trần Đình Bão 1,2*

Đơn vị công tác

1Giảng viên, Khoa Mỏ, Trường Đại học Mỏ - Địa chất; dongochoan@humg.edu.vn; nguyendinhan@humg.edu.vn; trandinhbao@humg.edu.vn

2Nhóm Nghiên cứu mạnh ISRM, Trường Đại học Mỏ - Địa chất; dongochoan@humg.edu.vn; nguyendinhan@humg.edu.vn; trandinhbao@humg.edu.vn

*Tác giả liên hệ: trandinhbao@humg.edu.vn; Tel.: +84–988196996

Tóm tắt

Trong hoạt động khai thác mỏ đá vật liệu xây dựng (VLXD), nổ mìn đóng vai trò quan trọng trong việc phá vỡ đất đá, hỗ trợ các công đoạn tiếp theo như xúc bốc và vận tải. Tuy nhiên, bên cạnh tác dụng tích cực, nổ mìn còn gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường như chấn động, sóng va đập không khí, đá văng, khí độc và bụi mịn. Những ảnh hưởng này dẫn đến nguy cơ cao về an toàn và vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trong quá trình khai thác. Bài báo này trình bày một phương pháp đa tiêu chí nhằm xây dựng bộ tiêu chí đánh giá ATVSLĐ, kết hợp lý thuyết hàm cộng tuyến tính và phương pháp thứ bậc để tính toán chỉ số ATVSLĐ trong công tác nổ mìn tại các mỏ khai thác VLXD. Phương pháp này giúp nhận diện các mối nguy tiềm ẩn và dự báo mức độ ATVSLĐ, từ đó làm cơ sở đề xuất các biện pháp kỹ thuật cải thiện an toàn trong hoạt động nổ mìn. Nghiên cứu đặc biệt tập trung vào các mỏ đá VLXD ở khu vực Nam Trung Bộ, góp phần nâng cao hiệu quả và an toàn trong khai thác mỏ đá.

Từ khóa

Khai thác mỏ đá; Nổ mìn; An toàn vệ sinh lao động; Phương pháp đa tiêu chí; Hàm cộng tuyến tính; Phương pháp thứ bậc.

Trích dẫn bài báo

An, N.Đ.; Hoàn, Đ.N.; Bão, T.Đ. Áp dụng phương pháp đánh giá đa tiêu chí xác định mức độ an toàn, vệ sinh lao động trong hoạt động nổ mìn cho các mỏ đá khu vực Nam Trung Bộ. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2025, 772, 11-23.

Tài liệu tham khảo

1. Akbar, D.; Rolfe, J.; Rahman, A.; Schrobback, P.; Kinnear, S.; Bhattarai, S. Stakeholder collaboration models for exporting agricultural commodities in Asia: Case for Avocado, Lychee and Mango. Milestones 11-13 Report for CRCNA. CQUniversity Australia, Rockhampton, 2019, pp. 74.

2. Alireza, A.; Majid, M.; Rosnah, M.Y. Simple additive weighting approach to personnel selection problem. Int. J. Innovation Technol. Manage. 2010, 1(5), 511–515.

3. Antwi, E.K.; Owusu-Banahene, W.; Boakye-Danquah, J.; Mensah, R.; Tetteh, J.D.; Nagao, M.; Takeuchi, K. Sustainability assessment of mine-affected communities in Ghana: Towards ecosystems and livelihood restoration. Sustain. Sci. 2001, 12, 747–767.

4. Badri, M.A. Combining the analytic hierarchy process and goal programming for global facility location-allocation problem. Int. J. Prod. Econ. 1999, 62, 237–248.

5. Bascetin, A. A decision support system using analytical hierarchy process (AHP) for the optimal environmental reclamation of an open-pit mine. Environ. Geol. 2007, 52, 663–672.

6. Bui, V.C.; Vo, A.K.; Dang, V.D. Research and test the AHP analytical hierarchy method to detail the risk level of Baoc in Ninh Thuan province. J. Hydrometeorol. 2018, 1, 34–40.

7. Che, D.L. Process of hierarchical analysis. Master's Lecture, Vietnam National University, Ho Chi Minh City, 2012.

8. Dam, T.T.; Bui, X.N.; Tran, Q.H. Blasting in the mining and construction industry, Natural Science and Technology Publishing House, 2015.

9. Dang, T.T.; Pham, Q.N.; Nguyen, K.H. Using GIS and Analytic Hierarchy Process (AHP) in order to map arsenic pollution zonation in groundwater based on the infl uence of geological factors in the Red River Delta. J. Nat. Resour. Environ. Sci. 2020, 29, 24–35.

10. Daniel, J.E.; Elena, C.L.; Jorge, R.H.; Juan, C.C.J. A review of application of multi-criteria decision making methods in construction. Autom. Constr. 2014, 45, 151–162.

11. Do, M.N.; Dang, T.T.; Do, M.D. Applying GIS and analytical hierarchy method (AHP) to create a landslide risk map in Xin Man district, Ha Giang province, Vietnam. VNU Sci. Magazine: Earth Environ. Sci. 2016, 32 (2S), 206–216.

12. Do, N.H.; Tran, Q.H.; Pham, H.N. Identification and assessment of OSH risks in small-capacity quarrying activities of construction materials in Vietnam. Int. J. Sci. Eng. Res. 2022, 13, 727–736.

13. Ho, S.G.; Bui, X.N.; Nguyen, A.T. Mining of solid minerals by open-pit mining. Science and Technology Publishing House, Hanoi, 2009.

14. Ho, W. Integrated analytic hierarchy process and its applications - A literature review. Eur. J. Oper. Res. 2008, 186, 211–228.

15. Hoang, N.T.; Ly, T.B.T.; Do, T.T.H.; Nguyen, M.H. Integrating the Fuzzy-AHP hierarchical analysis method and the Fuzzy-GIS method in zoning wind power development in Bac Lieu province in a sustainable way. J. Sci. Technol. Dev. Earth Environ. Sci. 2022, 6(1), 493–506.

16. Huang, C.C.; Chu, P.Y.; Chiang, Y.H. A fuzzy AHP application in government-sponsored R&D project selection. ACS Omega. 2008, 36, 1038–1052.

17. Liberatore, M.J.; Nydick, R.L. The analytic hierarchy process in medical and health care decision making: A literature review. Eur. J. Oper. Res. 2008, 89, 194–207. 

18. Nguyen, D.A.; Tran, Q.H.; Tran, D.B.; Phonepaserth, S. Evaluation of some shock prediction models when blasting at Ninh Dan limestone mine, Thanh Ba district, Phu Tho province. J. Min. Sci. Technol. Geol. 2020, 61, 102–109.

19. Nhu, V.B. Improving the efficiency of breaking soil and rock by blasting in mining, Transport Publishing House, Hanoi, 2008.

20. Palassis, J. A new American management Systems Standard in Occupational Safety and Health – ANSI Z10. J. Chem. Health Saf. 2006, 13(1), 20–23.

21. Pham, T.H.L.; Ngo, L.L.; Do, Q.M. Research on analytical hierarchy method (AHP) to evaluate the risk of riverbank erosion in the downstream of Dong Nai river system. J. Water Resour. Technol. Environ. 2020, 70, 17–24.

22. Pham, T.H.L.; Nguyen, H.S.; Ngo, K.L. Research and develop a set of criteria and indicators to determine water resource functions based on the value of economic benefits and environmental protection of surface water for the Dong Nai river basin. J. Hydrometeorol. 2023, 755, 88–99. doi:10.36335/VNJHM.2023(755).88-99.

23. Phan, H.V.; Bui, X.N.; Do, N.T.; Do, N.H. Selecting a suitable model for the closure of building material stone mines for sustainable development in Binh Duong, Vietnam. J. Min. Earth Sci. 2023, 64 (4), 89–102.

24. Rashidi, K. AHP versus DEA: comparative analysis for the gradual improvement of unsustainable suppliers. Benchmarking: Int. J. 2019, 27(8), 39. https://doi.org/10.1108/BỊ-11-2019-0505.

25. Saaty, T. L. Decision making with the analytic hierarchy process. Int. J. Services Sci. 2008, 1(1), 83–98.

26. Sohrab, F.O.; Parisa, D.N.; El, G.T.; Reza, T.M. Meta-heuristics for sustainable supply chain management: a review. Int. J. Prod. Res. 2022, 61(6), 1979–2009. https://doi.org/10.1080/00207543.2022.2045377.

27. Tran, Q.H.; Nguyen, D.A.; Tran, D.B.; Phonepaserth, S. Assessing the impact of blasting shock waves on protective structures and determining the appropriate blast scale for Phong Xuan limestone mine - Thua Thien Hue. Min. Geol. Eng. Sci. 2020, 61(4), 118–125.

28. Truong, T.T.; Nguyen, T.T. Implementaon mul-criteria decision-making model based on ICT criteria to evaluate E-learning lessons in educaonprograms: Logiscsandsupplychain management. Hongbang Int. Univ. J. Sci. 2023, N-25, 45–54. https://doi.org/10.59294/HIUJS.25.2023.501.

29. Vaidya, O.S.; Kumar, S. Analytic hierarchy process: An overview of applications. Eur. J. Oper. Res. 2006, 169, 1–29.

30. Vu, T.T.; Pham, T.T.H. Analyzingcriteria to select business partners for logistics firms: Applying randomized block design. J. Mar. Sci. Technol. 2021, N-65, 81–85.

31. Vuong, N. Using the synthetic score scale method combined with the analytical hierarchy process to evaluate sustainable tourism development in Phu Quoc. Dong Thap Univ. Sci. Magazine 2019, 39, 35–44. https://doi.org/10.52714/dthu.39.8.2019.714.

32. Worrall, R.; Neil, D.; Brereton, D.; Mulligan, D. Towards a sustainability criteria and indicators framework for legacy mine land. J. Cleaner Prod. 2009, 17(16), 1426–1434.

33. Nam Trung Bo Mining Chemical industry Company limited - Micco, Mining Services Development Plan. Periodic reports on business production activities of the enterprise, 2024.